بخش اول:
شناخت وضع موجود


فصل اول:
شناخت شهرستان شیروان


مو قعیت جغرافیایی شهرستان شیروان:
شهرستان شیروان یکی از شهرستان های استان خراسان شمالی است با پهنه ای حدود 2279 کیلو متر مربع،در مسیر شاهراه مشهد،گرگان ،تهران قرار دارد.
ازسمت شمال با جمهوری ترکمنستان
از خاور با شهرستان قوچان،از باختر با بجنورداز جنوب با شهرستان اسفراین مجاور است.
شیروان با ارتفاع 1060 متر از سطح دریا قرار دارد.
فاصله ی زمینی تا مشهد 188 کیلومتر،تا قوچان 60کیلومتر ،تا بجنورد 58 کیلومتر می باشد.
شهرستان شیروان در تقسیمات کشوری سال 85،دارای سه بخش مرکزی ،،سرحد،،قوشخانه است.بخش مرکزی به مرکزیت شیروان، سرحد به مرکزیت لوجلی وقوشخانه به مرکزیت ینگی قلعه علیا ست.
دارای دونقطه ی شهری بهنام شیروان ولوجلی ا ست،و8دهستان حومه ،زیارت، زوارم، سیوکانلو ،گلیان ،تکمران ،جیرستان ،ینگی قلعه علیا می باشد.


ویژگی های طبیعی:
الف: توپو گرافی
شهرستان شیروان کوهستانی می باشد .
ارتفاعات جنوب شهرستان که ادامه رشته کوههای البرز به سمت شرق می باشدودر این منطقه به نام الا داغ معروف هستند، جهت این ارتفاعات شمال غرب به جنوب شرق هستندوبلندترین نقطه ی ان شاه جهان به ارتفاع3032 می باشد.
-ارتفاعات شمال شهرستان که دارا ی جهت شمال شرق جنوب شرق هستند و بنام کپه داغ معروف می باشند.بلندترین نقطه ان کوههای کپه داغ با2965 متر وگلیل با2625متر هستند.
-دشت شیروان که به موازات کوههای شمالی جنوبی به وجود امده ومراکز عمده جمعیتی از جمله شیروان دران قرار دارد.
این دشت پست ترین منطقه شیروان با ارتفاع 1000 متر از سطح در یاست. وجهت ان شمال غرب جنوب شرق است.وضعیت ارتفاعات ودشت به نحوی است که ارتباط شرقی غربی مراکز به سهولت انجام می شود.وارتباط شمال جنوب ان مشکل است.
ساختمان پیچیده این کوهستانها طوری است که نفوذ در انها مشکل و حوادث تکنوتیک در انهامربوط به تداخل سیستمهای کوهستانی دراین ناحیه است که این قسمت از شمال خراسان را ناپایدار کرده وزلزله های مکرر شیروان قوچان ناشی از این پدیدهی طبیعی است.
ب-پوشش گیاهی:
پوشش گیاهی شهرستان اغلب به صورت استپ کوهستانی می باشد.فقط در کوههای سرداب سرانی در شمال شهرستان وکوههای جنوبی شهرستان بقایای جنگلهای گذشته را می توان مشاهده کرد،که امروزه مورد حفاظت قرار گرفته اند.همچنین منطقه حفاظت شده گلیل با مساحت 27هزار هکتار ،در 70کیلومتری شمال شهرستان شیروان ودر حد مرزیایران ترکمنستان قرار دارد.منطقه فوق از سال 50 تحت عنوان پارک ملی سرداب سرانی تحت حفاظت بوده است.
این منطقه دارای جنگلهای تنک ارس ،سرو کوهی ومراتع سرسبز است.دیگر گیاهان منطقه عبارتنداز کوکر،زرشک،زالزالک،سیاتلو،زرد الوی کوهی؛.....همچنین گیاهان صنعتی ودارویی شامل شیره باریچه ،گون، کتیرا،شیرشن بیان،خارشترو....می باشند.
مراتع خوب در شمال وشمال شرقی ومراتع متوسط در جنوب ومراتع فقیر در اطراف روستاها ودشت قرار دارند.
-مراتع:به وسعت 290020 هکتار معادل 3/85درصد از کل منابع شهرستان می باشند
جنگلها:صرفا جنگل ارس می باشد4/4درصد است.
ج- منابع اب:
دارای دو منبع اب سطحی وآبهای زیر زمینی می باشد.
اب سطحی:
رود اترک قلجق،هنامه زوارم گلیاناز جمله رود خانه های شهرستان می باشد.


ویژگیهای انسانی:
تعداد و توزیع جمعیت:
براساس نتایج مقدماتی سرشماری 1378 جمعیت شهرستان شیروان141025 نفر است که 69017 نفرآن (حدود 9/48 درصد) در نقاط شهری و71951 نفر (51 درصد) در نقاط روستایی استقرار دارند و بقیه غیرساکن (57 نفر)می باشند.
سهم جمعیت شهرستان از کل جمعیت استان حدود 4/2 درصد است.تحولات جمعیت مقایسه نتایج سر شماری ها وآمارگیری های جمعیتی در 10 سال گذشته نشان می دهد که جمعیت شهرستان شیروان از90037 نفر در سال1358 به 141025 نفر در سال 1378رسیده است.در سال 1378 تعداد69561 نفر مرد و71464 نفر زن در این شهرستان سرشماری شده اند.براساس نسبت جنسی 97 محاسبه گردیده است.این میزان بیانگر فزونی تعداد زنان بر مردان است.
تحولات جمعیت:
متوسط نرخ رشد سالانه جمعیت شهرستان طی سالهای 68تا78 حدود 1درصداست که بیانگرافزایش جمعیت است.شهرستان شیروان دارای یک شهر(شیروان)در سال 1378است.در سال1378 تعداد69561 نفر مرد71464 نفر زن دراین شهرستان سرشماری شده اند.بر این اساس نسبت جنسی 97 محاسبه گردیده است.این میزان بیانگر فزونی تعداد زنان بر مردان است.
این نسبت در نقاط شهری 100 و نقاط روستایی(با جمعیت غیر ساکن)95 مرد درمقابل 100زن است.آمار تحولات نسبت جنسی در سالهای اخیردر این شهرستان نشان دهنده مهاجر فرستی به ویژه در نقاط روستایی است.خروج جمعیت معمولاً در سنین کار و توسط مردان صورت می گیرد.

منابع
1-در امدی بر شناخت معماری بروستایی ایران
2-جغرافیای روستایی ایران
3-کارگاه برنامه ریزی روستایی ایران
4-مرزداران شمال خراسان
5-جغرافیای تاریخی شیروان
6-طرح هادی روستای قلعه چه